Twój noworodek trzyma główkę przekrzywioną ciągle w jedną ze stron? Może jesteś w ciąży i dopiero czekasz na swojego maluszka i chcesz wiedzieć jakie są najczęstsze schorzenia wrodzone? Zastanawiasz się, jak możesz pomóc swojemu dziecku, u którego stwierdzono kręcz szyi? A może chcesz wiedzieć skąd to się bierze i jakie są zagrożenia z tym związane?

Z tego artykułu dowiesz się:

  • czym jest kręcz szyi u niemowląt
  • co kręcz szyi może powodować
  • jakie są przyczyny kręczu szyi
  • jakie są strategie postępowania
  • na czym polega leczenie
  • jakie są przykładowe ćwiczenia
  • jakie są sprzęty wspomagające

1. Czym jest kręcz szyi u niemowląt?

Kręcz szyi u niemowląt najczęściej jest schorzeniem wrodzonym i występuje przy porodzie lub wkrótce po nim. Wynika ze skrócenia lub nadmiernego skurczu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (m. MOS). Objawia się ograniczeniem zakresu ruchu rotacji oraz zgięcia bocznego szyi. Głowa jest zazwyczaj pochylona w zgięciu bocznym w kierunku skurczonego m. MOS oraz obrócona w stronę przeciwną.

Wrodzony kręcz szyi jest trzecią, obok dysplazji stawu biodrowego i stopy końsko-szpotawej, najczęstszą wadą układu mięśniowo-szkieletowego u niemowląt. Częstość występowania kręczu szyi u noworodków lub małych dzieci wynosi około 0,3–2%.

Kręcz szyi powoduje nierównowagę funkcji mięśni szyi. Stwierdzono, że strona, po której występuje schorzenie jest silniejsza, w porównaniu do przeciwnej.

Wyczuwalna palpacyjnie masa zwykle rośnie do 1–2 miesięcy po porodzie, a następnie stopniowo zmniejsza się i zanika do drugiego roku życia. Jednak około 20% pacjentów ma przetrwałą masę i może wymagać leczenia chirurgicznego.

Temu schorzeniu może towarzyszyć deformacja czaszki, dysplazja stawu biodrowego, uszkodzenie splotu ramiennego lub deformacje dystalnej części kończyn. Dlatego też warto uważnie obserwować funkcje ruchowe dziecka. Dodatkowo dzieci, u których wcześnie rozpoznano kręcz i szybciej wdrożono terapię, mają krótsze epizody leczenia w porównaniu do tych, u których rozpoznano go po 3-6 miesiącach życia.

Kręcz szyi można zaobserwować u dziecka bardzo szybko, ale trzeba zwracać uwagę na asymetryczne ułożenie głowy w jedną ze stron. Narzędziem do badania tego schorzenia jest przede wszystkim pomiar zakresów ruchu, a także sprawdzenie siły mięśniowej po obu stronach i ocena symetrii. Dodatkowo skutecznym narzędziem do rozpoznania kręczu jest badanie USG.


2. Co kręcz szyi może powodować?

Niekorzystne skutki tego schorzenia mogą wystąpić wtedy, gdy kręcz zostanie rozpoznany zbyt późno i nie zostanie wprowadzone odpowiednie leczenie lub schorzenie jest bardzo poważne.

Z doświadczenia klinicznego wynika, że ​​dziecku, gdy nie ma równowagi w funkcjonowaniu mięśni, może być trudno osiągnąć symetryczną postawę głowy. Może to mieć ogromne znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju.

Badacze dostrzegli, że u dzieci, które miały kręcz szyi jako niemowlęta, występowały zaburzenia równowagi mięśniowej. Może to powodować asymetrię oraz wady postawy.

Długotrwała ciężka postać kręczu może wpływać na asymetrię twarzy oraz powodować zaburzenia w budowie kości czaszki i odcinka szyjnego kręgosłupa. Istnieje prawdopodobieństwo, że w przyszłości powodować będzie to bóle narządu ruchu czy urazy. Asymetria twarzy, może również powodować dysfunkcję stawu skroniowo-żuchwowego.

Niektórzy badacze zauważyli, że może powodować opóźnienie rozwoju. Jest to spowodowane nierównowagą mięśniową, która wpływa na rozwój psychoruchowy dziecka. Mogą pojawić się trudności np. z motoryką małą, która ma bardzo istotny wpływ na prawidłowy rozwój mózgu.

W związku z powyższym szybka diagnoza i wprowadzenie odpowiedniego leczenia są kluczowe dla zapobiegania przyszłym powikłaniom.


3. Jakie są przyczyny kręczu szyi?

Występuje kilka przyczyn, które zwiększają ryzyko powstania wrodzonego kręczu szyi:

  • Poród pośladkowy lub kleszczowy
  • Miopatia pierwotna
  • Krwawienie okołoporodowe
  • Nieprawidłowe ułożenie płodu
  • Czynniki genetyczne
  • Duża waga urodzeniowa

Jednak dokładna etiologia pozostaje niejasna.


4. Jakie są strategie postępowania?

Występuje 5 najważniejszych elementów terapii wrodzonego kręczu szyi u niemowląt:

  • Uzyskanie pełnego biernego zakresu ruchu w odcinku szyjnym.
    • Wykorzystywane do tego jest pasywne rozciąganie szyi przez dorosłego.
    • Można go również uzyskać poprzez wymuszanie pozycji odwrotnej do preferowanej, np. podczas karmienia, przy noszeniu, usypianiu czy zabawie na macie.
  • Utrzymanie pełnego aktywnego zakresu ruchu w odcinku szyjnym.
    • Tutaj również wykorzystujemy pozycjonowanie, ale także kierowanie aktywności w celu wzmocnienia osłabionej, czyli niezajętej strony (np. pokazywanie zabawki po stronie kręczu w celu wywołania rotacji w tym kierunku).
    • Wykorzystuje się tu również odpowiednie ćwiczenia na boku oraz w leżeniu na brzuchu.
  • Rozwój ruchu symetrycznego.
    • Zwrócenie uwagi na stymulację z obu stron, co zapobiegłoby utrwalaniu asymetrii.
  • Adaptacja środowiskowe.
    • Wiąże się to z poprzednim punktem, ale chodzi o zmiany pozycji w łóżeczku, zwróceniu uwagi na interesujące bodźce, odpowiednie dostosowanie fotelika samochodowego. Zwrócenie uwagi na pozycję w nosidle czy wózku oraz zminimalizowanie czasu spędzonego w nich, a wydłużenie czasu na macie.
  • Edukacja rodziców/opiekunów.
    • Jest bardzo ważne, aby w dokładny sposób przekazać rodzicom wszystkie wytyczne dotyczące codziennego postępowania, o których mówią powyższe punkty.

5. Na czym polega leczenie?

  • Jak najwięcej czasu spędzonego w leżeniu na brzuchu – utrzymanie symetrii, wydłużanie szyi oraz aktywna praca mięśni górnego tułowia.
  • Noszenie w pozycji bocznej ze słabszą stroną „niedotkniętą” skierowaną do góry – wydłużanie boku po stronie kręczu.
  • Ćwiczenia w leżeniu na boku „dotkniętym” – wydłużanie boku po stronie kręczu.
  • Zabawy w leżeniu na macie z pokazywaniem zabawki po stronie kręczu – w celu uzyskania rotacji w tym kierunku.
  • Rozciąganie bierne – zginanie głowy do boku „niedotkniętego” oraz rotacja jej w kierunku kręczu.
  • Masaż m. MOS – w celu rozluźnienia przykurczonych struktur.
  • Zabiegi fizykoterapeutyczne – elektrostymulacja, laser w celu wspomagania terapii i rozluźnienia mięśni.
  • Czasem wymagane są również zabiegi chirurgiczne.

Istotne jest to, aby rodzice dostali dokładny instruktaż postępowania od fizjoterapeuty i wykonywali zalecone zabiegi kilka razy dziennie oraz zwracali uwagę na prawidłową pielęgnację. Szczególnie ważny jest początkowy czas po rozpoznaniu kręczu szyi, bo im szybciej wdrożymy intensywną terapię, tym lepsze będą efekty.

Według badań, w przypadku rozpoczęcia terapii przed 1 miesiącem życia 98% dzieci osiąga zakres ruchu zbliżony do normalnego w ciągu 1,5 miesiąca, ale czekanie do ukończenia 1 miesiąca wydłuża leczenie do około 6 miesięcy, a rozpoczęcie terapii po 6 miesiącu życia może wymagać od 9 do 10 miesięcy kuracji, przy czym zdecydowanie rzadziej niemowlęta osiągają normalny zakres ruchu!!!

Pozycjonowanie, pielęgnacja oraz wprowadzanie symetrycznej stymulacji powinno być wykonywane jak najczęściej. Dodatkowo warto wykonywać krótkie i częste ćwiczenia podczas leżenia na macie. Jeśli chodzi o rozciąganie, to badacze sprawdzali optymalną częstotliwość, liczbę powtórzeń oraz czas trwania. Jednak badania nie są jednoznaczne. Uważa się jednak, że częstsze interwencje w ciągu dnia skutkują szybszym ustąpieniem objawów.


6. Przykładowe ćwiczenia

  • Noś dziecko na rękach w pozycji poziomej, słabszą stroną skierowaną ku górze. W tym badaniu trzymanie trwało 5-10 sekund i było powtarzane z przerwami na odpoczynek w ciągu 15-minutowej sesji.

Zdjęcie pochodzi z artykułu: Anna Öhman, Eva-Lott Mårdbrink, Jennie Stensby & Eva Beckung: „Evaluation of treatment strategies for muscle function in infants with congenital muscular torticollis”

  • Podnoś dziecko przez bok z pozycji, w której dziecko leży na stronie z kręczem. Powoduje to wydłużenie boku „zajętego”.

Zdjęcie pochodzi z artykułu: Anna Öhman, Eva-Lott Mårdbrink, Jennie Stensby & Eva Beckung: „Evaluation of treatment strategies for muscle function in infants with congenital muscular torticollis”

  • Noś dziecko w pozycji pochylonej (ok. 45°) słabszą stroną do góry.

Zdjęcie pochodzi z artykułu: Anna Öhman, Eva-Lott Mårdbrink, Jennie Stensby & Eva Beckung: „Evaluation of treatment strategies for muscle function in infants with congenital muscular torticollis”

Generalnie warto zadbać o to, aby strona z kręczem była na dole, bliżej podłoża. Dzięki temu strona ta będzie wydłużana, a przeciwna wzmacniana.


6. Jakie są sprzęty wspomagające?

Często wykorzystuje się ortezę rurkowa na kręcz szyi (TOT). Została ona zaprojektowana w celu zapobiegania ruchowi w preferowanym kierunku i stymulacji aktywnego ruchu od pozycji pochylonej głowy w stronę przeciwną. Jest stosowana jako uzupełnienie leczenia zachowawczego niemowląt w wieku od 4 do 4,5 miesiąca, które wykazują odpowiednią kontrolę głowy w siedzeniu podpartym oraz ponad 5° do 6° pochylenia głowy.

Można ją znaleźć TU.

zdjęcie pochodzi ze strony https://www.symmetric-designs.com/tot-collar

Źródła:

  • Dongmin Hwang, Young Ju Shin, Ja Young Choi, Soo Jin Jung, Shin-seung Yang; Changes in Muscle Stiffness in Infants with Congenital Muscular Torticollis, Diagnostics 9, 158, 2019.
  • Lu He, MSc, PT, Xiaohua Yan, MSc, PT, Jinling Li, MD, Buyun Guan, MD, Liying Ma, PT, Ying Chen, MD, Jianning Mai, MD, and Kaishou Xu, PhD; Comparison of 2 Dosages of Stretching Treatment in Infants with Congenital Muscular Torticollis, American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, Volume 96, Number 5, May 2017.
  • Sandra L. Kaplan, PT, DPT, PhD; Colleen Coulter, PT, DPT, PhD, PCS; Linda Fetters, PT, PhD, FAPTA; Physical Therapy Management of Congenital Muscular Torticollis: An Evidence-Based Clinical Practice Guideline, Pediatric Physical Therapy, 2013.
  • G. Carenzio, E. Carilisi, I. Morani, C. Tinelli, M. Barak, M. Bejor, E. Dalla Toffola; Early rehabilitation treatment in newborns with congenital muscular torticollis, European Journal of Physical and Rehabilitation Medicine, Vol. 51, No. 5, 2015.
  • Maureen C. Suhr, Magdalena Oledzka; Considerations and intervention in congenital muscular torticollis, www.co-pediatrics.com, vol. 27, no. 1, 2015.

Źródła zdjęć:

Canva, https://www.symmetric-designs.com/tot-collar, Anna Öhman, Eva-Lott Mårdbrink, Jennie Stensby & Eva Beckung: „Evaluation of treatment strategies for muscle function in infants with congenital muscular torticollis”

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *