Wady kończyn dolnych u dzieci

Twoje dziecko nierówno stawia nogi? Martwi Cię to jak wygląda wzorzec chodu Twojej pociechy? Zastanawiasz się, czy nie ma ona wady kończyn dolnych, ale nie do końca wiesz, o co w tym wszystkim chodzi? 

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie są najczęstsze wady kończyn dolnych u dzieci.
• Na co zwrócić uwagę oraz jak powinno wyglądać dobrze przeprowadzone przez fizjoterapeutę badanie funkcjonalne.
• W kilku konkretnych podpunktach przedstawimy, jakie są przyczyny występowania zaburzeń budowy nóg czy stóp.
• No i najważniejsze, czy jest w ogóle czym się martwić oraz czy można coś z tym zrobić. 

Wiemy, że aspektów, na które warto zwrócić uwagę w rozwoju dziecka jest dużo. Oprócz tego dochodzi ogrom innych tematów, którymi „powinniśmy” się zainteresować i zająć. Internet zalewa nas codziennie różnymi informacjami. Sami tego doświadczamy i wiemy, jak to może być przytłaczające.

Dlatego przedstawimy krótkie i konkretne informacje na temat rozwoju narządu ruchu u dzieci. Powiemy, jak funkcjonuje ludzkie ciało. Jakie problemy są z tym związane oraz jak im zaradzić, czyli o FIZJOTERAPII. Mamy nadzieję, że znajdziesz tu coś, co pomoże Ci znaleźć rozwiązania Twojej, lub Twojego dziecka, trudności. 

Dobrze, ale miało być krótko i konkretnie. 

Najczęściej występujące wady kończyn dolnych u dzieci: 

WADY ROTACYJNE: 

• Chód gołębi – chód z palcami jednej lub obu stóp skierowanymi do środka. Może być spowodowany zwiększoną rotacją wewnętrzną stawu biodrowego lub piszczeli, bądź przywiedzeniem śródstopia. Występuje najczęściej u niemowlaków i mniejszych dzieci.

• Chodzenie z palcami do zewnątrz  – spowodowane zwiększoną rotacją zewnętrzną stawu biodrowego lub piszczeli, bądź płaskostopiem. Rzadsze niż chodzenie z palcami do wewnątrz, występuje częściej u starszych dzieci, często związane z chodzeniem na palcach.

WADY KĄTOWE:  

• Kolana koślawe – bardzo częsta wada występująca u dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym czy nadwagą. Polega na tym, że kolana ustawione są blisko siebie i do środka. Częściej występują u dziewcząt.

• Kolana szpotawe – częsta u chłopców, którzy uprawiają dużo sportów, szczególnie piłkę nożną. Polega na ustawieniu kolan daleko od siebie, często jest to skorelowane z występowaniem przeprostu w kolanach.

WADY STÓP:

• Stopy płasko-koślawe – często występują razem z koślawością kolan, np. u dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym. Objawem jest brak wysklepienia łuku podłużnego stopy i stawianie jej na brzegu przyśrodkowym. Rozciągnięty jest brzeg przyśrodkowy, a skrócony brzeg boczny stopy. Czasem wiąże się z unoszeniem brzegu bocznego do góry.

• Stopy końsko-szpotawe – bardzo często jest schorzeniem wrodzonym, może dotyczyć jednej lub obu stóp. Polega na tym, że stopa jest ustawiona przodostopiem do środka, rozciągnięty jest brzeg boczny, a skrócony brzeg przyśrodkowy.

Opisane wady mogą czasem towarzyszyć poważnym, neurologicznym chorobom. Jednak tutaj mówimy o dzieciach zdrowych, u których, z często niejasnych przyczyn, doszło do zaburzenia w budowie układu mięśniowo-szkieletowego. 

Jak to sprawdzić? 

Czy któreś z powyższych schorzeń i opisów pasują do wzorca chodu i ustawienia nóg u Twojego dziecka? Jeśli tak, to warto skonsultować się z fizjoterapeutą/ką, który/a przeprowadzi odpowiednie badanie całego narządu ruchu. Może potwierdzi lub obali Twoje podejrzenia.

Jednak ważne jest to, aby przeprowadził/a dokładne badanie układu mięśniowo-szkieletowe i ocenił/a takie rzeczy jak: 

• rozbieżności długości kończyn dolnych

• mobilność stawów – zwiększona, może świadczyć o hipermobilności stawów. Często wiąże się ona z rozciągnięciem więzadeł, osłabieniem mięśni i większym ryzykiem wad postawy bądź urazów. 

• odległość międzykłykciowa (przy szpotawości kolan)

• odległość międzykostkowa (przy koślawości kolan) 

• kąt piszczelowo-udowy

• kąt udowo-stopowy

• siłę mięśniową 
• wzorzec chodu 
• wzorzec siadu
• kąt progresji stopy

Dodatkowo istotne są przeprowadzone badania obrazowe, chociażby usg stawów biodrowych, które pozwala wykluczyć występowanie dysplazji stawu biodrowego. Jest to badanie przeprowadzane profilaktycznie u niemowlaków, zlecane przez ortopedę. Fizjoterapeuta/ka może również stwierdzić konieczność przeprowadzenia dalszej diagnostyki obrazowej w celu potwierdzenia lub wykluczenia urazów, bądź wrodzonych zniekształceń w budowanie kości, stawów, więzadeł czy mięśni. 

Jakie mogą być przyczyny wady kończyn dolnych? 

• uwarunkowanie genetyczne (występowanie wady u kogoś z rodziny) 
• otyłość
• urazy 
• zapalenia kości 

Jednak najczęściej przyczyny są nieznane albo niejasne, dlatego te wady są tak trudne do leczenia. Jeśli nie wiemy co, to jak to leczyć?? 

Do czego to może prowadzić?

Zaburzenia w budowie i funkcjonowaniu nóg czy stóp u dzieci często są powodem zmartwień rodziców. Nie ma się co temu dziwić, wady kończyn dolnych u dzieci zwiększają ryzyko wystąpienia urazów i złamań, niestabilności stawów, bóli przewlekłych czy zmian zwyrodnieniowych.

Domyślam się, że każdy rodzic chciałby zapewnić swojej pociesze jak najlepszą przyszłość. Warto zwrócić uwagę na budowę i funkcjonowanie narządu ruchu u dziecka i zacząć działać, dopóki jesteśmy w stanie coś z tym zrobić. 

Wadom postawy często towarzyszy ten nieszczęsny siad W – jednak NIE MA DOWODÓW na to, że nawyki siedzące powodują lub pogarszają problemy ortopedyczne kończyn dolnych! Może to być jednak dla nas sygnał ostrzegawczy w przypadku, gdy jest to jedyny sposób siadu dziecka. 

Czasem wady kończyn dolnych u dzieci mogą powodować problemy z chodem, noszeniem butów, utykaniem czy potykaniem się. W takim przypadku mamy już do czynienia z zaburzeniem funkcji. Wtedy warto zgłosić się do specjalisty, który wykluczy poważniejsze schorzenia i zaleci ćwiczenia wzmacniające lub rozciągające. 

Co z tym zrobić? 

Jeśli Twoje dziecko jest w czasie intensywnego rozwoju i wzrostu (do około 8 roku życia) ustawienie jego nóg czy stóp może być inne niż u Ciebie. Warto wiedzieć jak zmienia się narząd ruchu w zależności od wieku. To może oszczędzić Tobie i Twojemu maluchowi dużo stresu i czasu spędzonego na bieganiu po specjalistach. 

Jednak zawsze można wplatać w codzienne życie zabawy i aktywności, które wzmocnią Twoje dziecko i pozwolą mu świadomie korzystać z narządu ruchu. Jednocześnie zwiększą szanse na to, że układ mięśniowo-szkieletowy będzie rozwijał się prawidłowo i nie utrwalą się w nim złe nawyki prowadzące do powstania wad postawy. 

U dzieci powyżej 8 roku życia, u których zaburzenia wymienione wcześniej nie zniknęły samoistnie, często trzeba wprowadzić terapię, treningi czy wybrać odpowiedni sport. Można to zrobić po prawidłowo przeprowadzonym badaniu. 

Niestety bardzo często, ze względu na to, że przyczyny występowania wady kończyn dolnych nie są jasne, nasze działania, jako fizjoterapeutów, są tylko próbą zapobiegania pogłębienia się nieprawidłowego ustawienia nóg. Dużo też zależy od zaangażowania rodziców i dzieci w terapię, bo bez tego, niestety, nie ma efektów. My, jako fizjoterapeuci, zawsze staramy się motywować pacjenta i jego bliskich, jednak jesteśmy tylko kierunkowskazem, który może pomóc Ci obrać odpowiednią drogę do pozbycia się problemu. 

Podsumowując – czy jest się czym martwić?

I tutaj przychodzi ulubione stwierdzenie terapeutów – TO ZALEŻY :). W pracy z człowiekiem jest tak wiele czynników, że każdy problem najlepiej rozpatrywać indywidualnie. Na szczęście mamy jakieś normy, do których możemy się odnieść, jak np. to, że w danym wieku niektóre odchylenia od idealnej postawy ciała nie są niczym niepokojącym.

Pamiętaj o profilaktyce i tym, że aktywne i silne dziecko ma większą szansę na uniknięcie problemów ruchowych w przyszłości. Tylko pamiętajmy, że nadmierna ilość sportu i brak odpoczynku też nie jest dobry! We wszystkim warto znaleźć jakiś złoty środek, a wiemy, jest to na maksa trudne.

Ufamy, że wiesz co dla Twojego dziecka jest najlepsze i mamy nadzieję, że dzięki naszym wpisom przybliżmy Ci trochę to, jak jego organizm rośnie i się rozwija 🙂 

Jak wygląda rozwój dziecka w pierwszym roku życia?

Źródła:

Lower Extremity Abnormalities in Children
CAITLYN M. RERUCHA, MD; CALEB DICKISON, DO; and DREW C. BAIRD, MD, Carl R. Darnall Army Medical
Center, Fort Hood, Texas 2017

Źródła zdjęć:

Canva, Adobe Stock