Które zabawki wspierają rozwój ruchowy dziecka, a które nie? Jakie zabawki wybrać dla niemowlaka,
a jakie dla noworodka? Jakie są najważniejsze cechy dobrej zabawki? Co kupić na prezent dla dziecka 0-3 miesiące, a co dla malucha 6-12 miesięcy? Zwykłe klocki czy zabawki interaktywne?
W tym wpisie napiszemy o:
- najważniejszych cechach dobrej zabawki
- tym jakie zabawki wybierać, a których nie, w pierwszym roku życia:
- 0-3 miesiące
- 3-6 miesięcy
- 6-12 miesięcy
Najważniejsze cechy dobrej zabawki
Prawda jest taka, że nawet jak sam/a nie kupujesz wielu zabawek swojemu dziecku to
i tak pewnie będzie miało ich ogrom. Czy ciocia, wujek, babcia, koleżanka przyjdzie do malucha z pustymi rękoma? No raczej nie! Warto jednak odpowiednio dobierać zabawki dla dziecka. Dobrze jest też wiedzieć co kupić idąc w odwiedziny do pociechy kogoś bliskiego.
Pierwsze pytanie jakie należy zadać przy wyborze zabawki – PO CO?
Warto się zastanowić, co taka zabawka wniesie do życia malucha. Czy ten przedmiot może nauczyć malucha czegoś nowego? Czy to, co oferuje, jest warte wydania pieniędzy?
Jest ogrom zabawek edukacyjnych, które mają pomagać dziecku w poznawaniu świata, odkrywaniu nowych umiejętności. I to jest super. Tylko bardzo często zwykłe przedmioty użytku codziennego wygrają walkę z wypasioną zabawką interaktywną.
Także dobrze by było, gdyby zabawka miała jakiś cel dostosowany do potrzeb dziecka.
Na przykład:
- Zwykły MIŚ może być super pluszowym przyjacielem do zasypiania. Może wpływać na rozwój emocjonalny, ale także sensoryczny dziecka.
- Klocki bardzo fajnie wspomagają rozwój motoryki małej u dziecka.
- Tory przeszkód – świetnie rozwijają układ ruchu malucha.
Zabawki powinny być dostosowane do wieku i umiejętności dziecka.
Zabawka, która będzie idealna dla malucha
w wieku 2 lat może być nieodpowiednia dla 6-miesięcznego niemowlaka. Nie mówimy tylko o niebezpiecznych elementach, ale także o potrzebach, które są zależne od wieku dziecka – będzie o tym dalej.
Warto zwrócić uwagę czy zabawka stymuluje różne zmysły dziecka, czy jednak powoduje przebodźcowanie.
Są takie zabawki, które świecą, śpiewają, skaczą i wibrują. I to wszystko naraz. Nie wiem czy my, dorośli, nie bylibyśmy zmęczeni po kilku minutach z takim przedmiotem. Co dopiero małe dziecko, którego układ nerwowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Wiele bodźców jest dla niego nowych i dużo trudniej jest je przyjąć.
Można czasem zaopatrzyć dziecko w zabawkę stymulującą wzrok czy słuch, ale lepiej pracować nad jednym zmysłem i zadbać też o to, aby bodźcować go w odpowiedni i przyswajalny sposób. Najlepiej najpierw sprawdzić jak dana zabawka działa na nas. Dziecko będzie tego doświadczało prawdopodobnie dużo mocniej.
Najlepsze są te zabawki, którymi można się bawić z tatą, mamą lub rodzeństwem 🙂
Dobre zabawki są na pewno pomocnym narzędziem do wspomagania rozwoju. Jednak nic nie zastąpi interakcji z drugim człowiekiem, bliskości, emocji czy dotyku. W kontakcie z drugą osobą dziecko doświadcza najwięcej. Zabawki, którymi możesz pobawić się wspólnie ze swoim dzieckiem, będą dla niego największą frajdą.
Jakie zabawki w zależności od wieku?
0-3 miesiące
W pierwszych miesiącach życia nie potrzebujesz zbyt wielu zabawek dla swojej pociechy. Wzrok dziecka dopiero się kształtuje, tak samo jak inne zmysły, także samo obserwowanie otoczenia czy Twojej twarzy będzie dla niego mega ciekawym zajęciem. W tym czasie dbamy przede wszystkim o dużo bliskości, obecności oraz twarzy mamy
i taty.
JESTEŚMY NA TAK
Jeśli już chcemy pokazać dziecku jakąś zabawkę, to warto pamiętać, żeby trzymać ją na wysokości pępka, aby maluch nie musiał zadzierać głowy do tyłu, żeby coś zobaczyć.
Pod koniec tego okresu można powoli wprowadzać zabawki kontrastowe, czarno-białe, czarno-czerwone – niedojrzały wzrok dziecka z takimi zabawkami dużo lepiej sobie poradzi.
Warto pamiętać też, aby nie dawać dziecku za dużo bodźców: jedna zabawka, jeśli dźwięk – to jeden odgłos, jeśli chropowata faktura – to bez świecidełek.
Przykładowo możemy zaproponować dziecku:
- książeczki kontrastowe
- kostki sensoryczne
- gryzaki
Warto wspomnieć, że prawie od pierwszych dni życia można kłaść dziecko na macie. Warto więc zaopatrzyć się w matę piankową, korkową bądź podobną. Ważne jest, aby była ona dość twarda, nieśliska, niezbyt pstrokata oraz wykonana z bezpiecznych materiałów.
JESTEŚMY NA NIE
Na pewno w tym okresie unikamy wszelkiego rodzaju interaktywnych, grających, śpiewających i skaczących zabawek.
Nie jest to także odpowiedni wiek dla grzechotek i zabawek na patyku. Noworodek ma jeszcze silny odruch chwytny, który musi nauczyć się rozluźniać, aby w przyszłości móc swobodnie chwytać przedmioty. Grzechotka na patyku będzie tylko wzmagać ten odruch i zwiększać napięcie w rękach, którego mamy u takiego malucha i tak jeszcze dużo. Lepszym wyborem będą duże, miękkie zabawki, na których możemy rozprostować paluszki.
3-6 miesiący
Jest to okres bardzo intensywnego rozwoju dziecka. W tym czasie bardzo dużo się dzieje, a maluch uczy się wielu rzeczy. To wtedy zaczyna wyciągać rączki do zabawek, łączy je w linii środkowej, potrafi lepiej skupić wzrok oraz zaczyna coraz więcej się ruszać.
JESTEŚMY NA TAK
Jak zaobserwujemy, że niemowlę zaczyna wyciągać rączki do góry, patrzy na nie, stara się je złączyć, możemy malucha zachęcić do dalszej zabawy i pokazać, że to, co robi, jest dobre. Tutaj zaproponujmy maluchowi:
- stojak z zabawkami (pamiętajmy, tylko żeby ustawić go mniej więcej na wysokości pępka dziecka, tak żeby mogło dosięgnąć zawieszki, a jednocześnie nie zadzierało głowy do tyłu)
Do stymulacji różnych zmysłów i pokazania różnych faktur czy dźwięków możemy wykorzystać:
- Miękkie książeczki sensoryczne
- Gryzaki, miękkie piłki, szeleściki
- Przytulanki, pluszaki
- Miękkie klocki
Okres 3-6 miesięcy to czas, kiedy dziecko mocno pracuje mięśniami brzucha i kształtuje je. Ważna jest tutaj praca antygrawitacyjna nóg.
Aby zachęcić malucha do podnoszenia kończyn dolnych, sprawdzą się kolorowe skarpetki, z pluszakami czy cichymi dzwoneczkami.
JESTEŚMY NA NIE
W tym okresie, czasem nawet wcześniej, mamy ochotę skorzystać z bujaczków/leżaczków. Niestety pozycja w takim sprzęcie nie jest odpowiednia dla rozwoju ruchowego. W leżeniu na plecach maluszek uczy się przenoszenia ciężaru ciała w kierunku barków oraz unoszenia miednicy i nóg do góry. Umiejętność ta rozwija aktywną pracę dolnej partii mięśni brzucha i jest bardzo potrzebna do późniejszego rozwoju i przechodzenia do wyższych pozycji. Dodatkowo noworodek ma dużo napięcia w rączkach i nóżkach, a mało centralnie. W pierwszym roku życia uczy się przenosić to napięcie na mięśnie posturalne (mm. tułowia) i rozluźnić kończyny. Pozwoli to maluchowi utrzymać równowagę w różnych pozycjach oraz sprawnie manipulować ruchem rąk oraz nóg.
W bujaczku/leżaczku środek ciężkości jest przesunięty w dół, dziecko nie ma możliwości aktywnej pracy nóg oraz wzmacniania mięśni brzucha. Dodatkowo tułów jest zapadnięty, rozluźniony, a pracują jedynie ręce i nogi, którymi maluch chętnie uderza w boki bujaczka, ponieważ wywołuje to jego ruch. Czyli wszystko odwrotnie niż tego chcemy.
Oczywiście jak włożymy maluszka na 15-20 minut do takiego leżaczka, a większość czasu spędzi na macie, nie powinno to spowodować zaburzeń w jego rozwoju. Jednak, jeśli nie mamy takiego bujaczka/leżaczka, nie warto inwestować w niego pieniędzy.
W tym okresie nie proponujemy jeszcze różnych zabawek i grzechotek na patyku, dajmy rączkom się rozluźnić, a odruchowi chwytnemu zaniknąć.
Mata edukacyjna z pałąkami
Nie jest tak, że kategorycznie zabraniamy jej używania, ale uważamy, że lepszym rozwiązaniem do wspierania rozwoju będzie mata piankowa i stojak z zabawkami. Mata edukacyjna najczęściej jest dość śliska, w leżeniu na brzuszku dziecko nie jest stabilne i ciężko będzie mu się odpychać od podłoża. Dodatkowo pałąki ustawione są w taki sposób, że zabawki wiszą nad głową dziecka zachęcając do wyginania głowy do tyłu.
6-12 miesiący
W tym okresie maluch uczy się przyjmowania nowych pozycji, coraz więcej się rusza, zaczyna się przemieszczać, przewracać na boki. Szukamy więc zabawek, które będą wspomagać te umiejętności i zachęcać do ruchu. Oczywiście bardzo ważny będzie w tym okresie czas spędzony na macie, chociaż pewnie ok. 8. miesiąca życia maluch zacznie poruszać się po całym domu, na początku pełzając, turlając się, a później czworakując.
JESTEŚMY NA TAK
Możemy zaopatrzyć kącik malucha w różne wałki, kształtki, piłki, tunele, z których możemy budować świetne tory przeszkód. Będzie to pobudzać wyobraźnię dziecka, a przede wszystkim pomoże w nauce nowych, różnych ruchów. Maluch będzie musiał sam wymyślić jak poradzić sobie z przeszkodą – stymulujemy jego kreatywność. Same plusy! 🙂
Możemy zaproponować niemowlakowi różne zabawki wspierające motorykę małą. Odruch chwytny powinien już powoli odpuszczać, zaczyna kształtować się tzw. chwyt szczypcowy, który jest już bardzo precyzyjnym chwytem. O rozwoju chwytu pisaliśmy tutaj. Będą to:
- klocki
- tablice sensoryczne
- układanki – dopasowywanie kształtów
- pętla motoryczna – labirynt
Proponujmy maluchom także różne książki i książeczki. Bardzo fajnie stymulują one rozwój wzroku, wyobraźni, kreatywności. Są też takie, w których możemy coś nie tylko pokazać i przeczytać, ale także dotknąć, poczuć. Super na stymulację różnych zmysłów.
JESTEŚMY NA NIE
W tym okresie często pojawiają się pomysły wykorzystania różnego rodzaju chodzików, pchaczy, skoczków. Jesteśmy totalnie na nie. Z racji tego, że jest to dość obszerny temat, napiszemy o tym oddzielny wpis, w którym powiemy: DLACZEGO NIE.
Podsumowanie
Przedstawiliśmy tutaj kilka grup zabawek, które naszym zdaniem mogą pomóc we wspieraniu rozwoju dziecka, a które nie będą mu służyły. Nie podajemy konkretnych marek zabawek (zdjęcia są przypadkowe), ponieważ większości z nich nie mieliśmy okazji przetestować. Nie chcemy też robić tutaj żadnej reklamy, a jedynie pokazać, jaki rodzaj zabawek my, jako fizjoterapeuci, byśmy wybrali na prezent czy do wspierania rozwoju ruchowego naszej pociechy.
Aby wiedzieć jakie zabawki będą wspierać rozwój dziecka, musisz mieć świadomość jak on przebiega w zależności od wieku. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie są kolejne etapy rozwoju dziecka, to zapraszamy do naszego artykułu na ten temat.
